Kabinet: AIVD-informatie meer gebruiken
De mogelijkheden om informatie van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in het strafproces te gebruiken, worden verruimd. Ambtenaren van de dienst kunnen bij de rechtercommissaris uitgebreider ingaan op de inhoud van hun ambtsberichten.
Daarnaast wordt een afgeschermd getuigenverhoor mogelijk. Ook mag de rechter ambtsberichten van de AIVD rechtstreeks als bewijs meewegen. De ministerraad heeft daar op voorstel van minister Donner van Justitie mee ingestemd. Het kabinet wil met dit voorstel betere en duidelijkere voorwaarden scheppen om informatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten te gebruiken bij de opsporing en vervolging van terroristen.
De mogelijkheden om informatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten te gebruiken zijn beperkt. Dit heeft te maken met de aard van de informatie (raakt de staatsveiligheid). Het gaat om een juiste balans tussen het gebruik van gegevens als bewijs in het strafproces en de mogelijkheden om informatie op betrouwbaarheid te toetsen. Daarbij spelen de bescherming van AIVD-ambtenaren, hun informatie en de gebruikte methoden bij de informatievergaring een belangrijke rol. In het voorstel kan de rechtercommissaris als hij de herkomst van bepaalde informatie onderzoekt - zonodig anoniem - medewerkers van de AIVD horen. Hij moet verder in het proces-verbaal van verhoor verantwoording afleggen waarom gegevens vanwege de staatsveiligheid niet kunnen worden vermeld.
De regeling is vooral van belang voor de zittingsrechter die tijdens het strafproces de betrouwbaarheid van een ambtsbericht van de AIVD moet beoordelen. AIVD-getuigen kunnen op een openbare zitting meestal niet veel zeggen vanwege het belang van de staatsveiligheid. De zittingsrechter kan in dat geval de rechter-commissaris inschakelen om onderzoek te doen en de betrouwbaarheid van een ambtsbericht na laten gaan. De rechter-commissaris neemt zelf kennis van alle feiten en komt dan tot een oordeel. Het is aan de zittingsrechter om de bevindingen van de rechter-commissaris te waarderen op bewijskracht.
Het kabinet sluit met deze nieuwe procedure aan bij Europese rechtspraak die beperking van de rechten van de verdediging aanvaardbaar acht als de staatsveiligheid in het geding is. Daar tegenover staat dat de controle op de betrouwbaarheid van getuigen in handen moet zijn van een onafhankelijke rechter en dat de procespartijen mede kunnen bepalen welke vragen de rechter-commissaris onderzoekt.
Uiteindelijk stelt de zittingsrechter vast of voldoende informatie beschikbaar is voor een goede beoordeling van de zaak. Verder wordt het bewijsrecht zo aangepast dat een ambtsbericht voortaan de status krijgt van een zelfstandig en volwaardig schriftelijk stuk waaraan de rechter zonder beperkingen bewijswaarde kan toekennen.
De voorstellen van het kabinet maken deel uit van een pakket aan civielrechtelijke en strafrechtelijke maatregelen ter bestrijding van terrorisme. De ministerraad heeft ermee ingestemd dat het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State zal worden gezonden. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden pas openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.