Salafisme in Nederland: diversiteit en dynamiek
De invloed van het salafisme in Nederland is de afgelopen jaren toegenomen. Dit staat in de gezamenlijke publicatie 'Salafisme in Nederland: diversiteit en dynamiek' van de AIVD en de NCTV.
Hoewel zeker niet alle salafisten een gevaar vormen voor de democratische rechtsorde, maakt de AIVD zich zorgen om de antidemocratische, polariserende en onverdraagzame boodschap die door een aantal van hen verspreid wordt. Ook kan salafisme een voedingsbodem vormen voor radicalisering naar gewelddadig jihadisme.
Groter aanbod van salafistische boodschappen
Er is steeds meer aanbod van salafistische boodschappen. Zowel online als offline wordt het gedachtegoed breed verspreid. Communicatie van deze boodschap wordt vergemakkelijkt door het gebruik van sociale media. Ook zoeken onafhankelijke predikers actiever de schijnwerpers. Daarnaast zorgen de spanningen in het Midden-Oosten voor een klimaat waarin de salafistische boodschap meer gehoor vindt. Dit draagt bij aan de groei van potentiële aanhang.
Onverdraagzaamheid, anti-democratisch, polarisering en voedingsbodem radicalisering
Salafistische geloofsuitgangspunten kunnen, wanneer zij in de praktijk worden gebracht, op diverse wijze aanleiding geven tot:
- onverdraagzaamheid tegen andersdenkenden, spanningentussen groepen in de samenleving en activiteiten die in strijd zijn met de Nederlandse democratie en de rechtsstaat.
- daarnaast kunnen elementen uit het salafistisch gedachtegoed een voedingsbodem vormen voor radicalisering naar gewelddadig jihadisme.
Salafistisch landschap
Het salafisme is een verzamelterm voor een spectrum aan fundamentalistische stromingen binnen de soennitische islam. De salafistische stromingen zijn gericht op morele ‘heropvoeding' en 'zuivering' van de geloofsgemeenschap en de maatschappij. Binnen het salafisme worden globaal drie richtingen onderscheiden:
- Het a-politiek salafisme legt via prediking de nadruk op het persoonlijke religieuze leven en de afzondering van de niet-islamitische samenleving.
- Het politiek salafisme propageert een grotere maatschappelijke betrokkenheid en heeft een sterker politiek engagement. Deze substroming richt zich actief op het bereiken van haar religieus geïnspireerde politiek-maatschappelijke doelen via prediking.
- Het jihadi-salafisme onderscheidt zich door de goedkeuring van het gebruik van geweld. Binnen het jihadi-salafisme wordt ook prediking ingezet.
Salafisme intern gefragmenteerd
Salafisten vormen een minderheid onder de soennitische moslims in Nederland. Het precieze aantal aanhangers van het salafisme is niet vast te stellen vanwege de diversiteit en diffuse begrenzing van de stromingen.
Het salafisme is intern gefragmenteerd door het ontbreken van een centrale autoriteit en verschillen van mening. Ook is er sprake van uiteenlopende rollen: van particulier gelovigen tot docenten en predikers. Bezoekers van salafistische conferenties en moskeeën zijn niet noodzakelijkerwijs aanhangers van de salafistische stromingen.
Ondanks het schijnbaar strenge gedachtegoed is de salafistische beweging dus divers en veranderlijk. Het is dan ook onjuist om het gehele salafistische spectrum te beoordelen als radicaal.
Aanjagers
De AIVD doet onderzoek naar personen en groepen die een antidemocratische, polariserende en onverdraagzame boodschap verspreiden en hiernaar handelen. De AIVD kijkt daarbij vooral naar de aanjagers binnen de salafistische beweging in Nederland. De dienst maakt intenties en activiteiten inzichtelijk die voor anderen vaak onzichtbaar blijven.