De geschiedenis van de AIVD
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst staat al bijna tachtig jaar voor de nationale veiligheid van Nederland. Sinds de oprichting van de eerste voorloper van de AIVD, beschermt de dienst de democratische rechtsorde tegen nationale en internationale dreigingen. In deze periode is het dreigingsbeeld steeds veranderd. Telkens als de maatschappelijke situatie daarom vroeg, paste de dienst zich aan. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij het ontstaan van nieuwe dreigingen uit de Sovjet-Unie of bij de opkomst van internationaal terrorisme.
De Naoorlogse periode
De geschiedenis van de AIVD begint vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen het Bureau Nationale Veiligheid (BNV) werd opgericht. De BNV heeft kwesties afgewikkeld die het samenhingen met de Duitse bezetting. Zo had het bureau een taak bij het verhoren van gevangenen, het opsporen van collaborateurs en het voorkomen van eigenrichting door voormalige verzetslieden die wilden dat oorlogsmisdadigers harder werden aangepakt. Daarnaast was het ook in deze tijd al een hoofdtaak van de BNV om politieke inlichtingen te verzamelen over extremistische organisaties.
Toen de belangrijkste oorlogskwesties waren afgewikkeld, werden in 1946 de Centrale Veiligheidsdienst (CVD) en de Buitenlandse Inlichtingendienst (BID) opgericht.
De BID kreeg de taak om inlichtingen in het buitenland in te winnen, ter ondersteuning van het buitenlandbeleid van het kabinet. Daarnaast verzamelde de dienst informatie over personen in het buitenland die een potentieel gevaar konden vormen voor de nationale veiligheid.
De CVD, die in 1949 werd omgevormd tot de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), verrichtte twee soorten inlichtingenwerk: het politieke inlichtingenwerk en het contra-inlichtingenwerk. Bij het politieke inlichtingenwerk werden inlichtingen verzameld over extremistische stromingen, organisaties en hun leden. Zij vormden door hun ideologie een mogelijke dreiging voor de democratische rechtsorde. Met het contra-inlichtingenwerk was de dienst in staat om de inlichtingenactiviteiten van andere landen tegen te gaan en zo de veiligheidsbelangen van de staat te verdedigen.
De Koude Oorlog
In de decennia die volgde, speelde de Koude Oorlog een belangrijke rol bij de diensten. Vanaf de jaren 50 nam de dreiging vanuit het communistische blok steeds verder toe. Dat werd, met de Sovjet-Unie voorop, gezien als de grootste bedreiging voor de democratische rechtsorde en de staatsveiligheid.
In de jaren zestig brak een nieuwe fase in de Koude Oorlog aan. Tegelijkertijd werd het dreigingslandschap diverser. Naast communisten, vormden studentenbewegingen en internationale terroristische organisaties ook een potentiële bedreiging voor de nationale veiligheid.
Toen de Berlijnse Muur viel, in november 1989, waren de communisten niet meer de hoogste prioriteit. Na de aanslagen van 9/11 kwam de contra-terrorismetaak centraal te staan.
De 21e eeuw
In 2002 kreeg de BVD de taak om buitenlandse inlichtingen te verwerven. Als gevolg hiervan, werd de naam van de dienst veranderd in Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.
Vandaag de dag heeft de AIVD elf aandachtsgebieden, waaronder cyberdreiging, terrorisme, spionage en extremisme.