Nota van Wijziging op ‘Tijdelijke wet’ AIVD en MIVD naar Tweede Kamer verstuurd
Ministers Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en Kajsa Ollongren (Defensie) hebben namens het kabinet de Nota van Wijziging op de Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma naar de Tweede Kamer verstuurd.
Deze Nota van Wijziging is een aanvulling op de eind 2022 ingediende ‘Tijdelijke wet’. Dit wetsvoorstel moet de AIVD en MIVD in staat stellen om ook in de huidige internationale setting effectief onderzoek te doen naar de voortdurende activiteiten van landen met een offensief cyberprogramma tegen Nederland of Nederlandse belangen. Denk aan dreigingen op verstoring of sabotage van kritische infrastructuur zoals het betalingsverkeer of de energievoorziening, maar ook aan digitale spionage gericht op innovatieve technologieën.
Minister Bruins Slot: “De tijdelijke wet cyberoperaties is nodig vanwege de grote cyberdreiging die uitgaat van landen zoals Rusland, China, Noord-Korea en Iran. Om deze dreiging tegen te gaan is het noodzakelijk dat de inlichtingen- en veiligheidsdiensten hier sneller en effectiever tegen op kunnen treden. Deze tijdelijke wet is daar een belangrijk instrument voor”.
Minister Ollongren: “Dagelijks lezen we over cyberdreigingen die op Nederland afkomen. De AIVD en MIVD moeten voldoende in staat zijn deze cyberdreiging adequaat het hoofd te bieden. Wachten op een gehele herziening van het wettelijke kader waarbinnen ze hun werk doen gaat lang duren. Deze tijdelijke wet moet dit gat overbruggen.”
De aanvullingen in de Nota van wijziging gaan hoofdzakelijk om twee punten: voorzieningen voor bulkdatasets die zijn verkregen met bijzondere bevoegdheden, en een bindende toets vooraf door de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) op verleende toestemmingen voor de real time interceptie van verkeers- en locatiegegevens. Vanwege een aantal ontwikkelingen, waaronder een uitspraak van de afdeling klachtbehandeling van de CTIVD inzake de relevantiebeoordeling van enkele bulkdatasets, is de regering, samen met de Commissie van Toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CTIVD) en de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB), van mening dat deze onderwerpen in het belang van de nationale veiligheid en voor de bescherming van fundamentele rechten zo snel mogelijk wettelijk moeten worden geregeld. Daarbij kan dus niet gewacht worden op de algehele herziening van de Wiv 2017.
Gelet op de aard en inhoud van de voorgestelde wijzigingen is de Raad van State eerder dit jaar om advies gevraagd. Het ontvangen advies van de Raad van State is omarmd en op onderstaande wijze in de Nota van wijziging overgenomen:
- Er is beter onderbouwd waarom de reikwijdte van de regeling zich uitstrekt tot alle met bijzondere bevoegdheden verworven bulkdatasets. In het oorspronkelijk wetsvoorstel was dit namelijk beperkt tot onderzoeken naar landen met een offensieve cyberdreiging. In deze onderbouwing is o.a. aangegeven dat bulkdatasets niet alleen bij onderzoeken in het cyberdomein, maar bij alle onderzoeken een belangrijke functie vervullen.
- Er is een wettelijke eindtermijn van anderhalf jaar opgenomen voor het bewaren van bulkdatasets waar enkel in geval van dringende redenen met het oog op de nationale veiligheid van afgeweken kan worden.
- Indien het wenselijk is van de eindtermijn af te wijken, zijn de criteria voor beoordeling van een verzoek voor een nieuwe eindtermijn van een bulkdataset (maximaal één jaar) wettelijk vastgelegd. In deze criteria is expliciet het belang van het beschermen van de privacy van burgers opgenomen.