Is de AIVD geïnteresseerd in mijn medische gegevens?

Hoge drempel voor verzameling informatie over gezondheid

De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) werpt een hoge drempel op voordat wij specifieke informatie over iemands gezondheid mogen verzamelen. Ook al betreft het een persoon die in onderzoek is bij de dienst. 

Wij mogen alleen gericht dit soort medische gegevens van een persoon verzamelen als dat onvermijdelijk is om een dreiging goed te kunnen inschatten.

Inzicht in iemand gezondheidstoestand vormt dus een aanvulling op andere gegevens die al verwerkt zijn, maar alleen als we dat uiterst noodzakelijke stukje informatie missen. Als gegevens niet bijdragen aan onze het onderzoek naar dreigingen voor de nationale veiligheid, worden zij vernietigd.

Arts als vrijwillige informant

In een uiterst geval kan het bijvoorbeeld noodzakelijk zijn om meer te weten over een eventuele psychische stoornis en mogelijke medicatie van een radicaliserende persoon. Op zo'n moment bekijken wij of wij zijn arts kunnen vragen om de benodigde informatie.

Iedereen kan door de dienst worden gevraagd om informatie te verstrekken die voor onze onderzoeken van belang is. Artsen zijn daar niet van uitgezonderd. De arts beslist dan zelf of hij hieraan wil meewerken. Hij is dat niet verplicht.

Onderzoek digitale datastromen op de kabel (onderzoeksopdrachtgerichte interceptie)

De Wiv 2017 biedt de mogelijkheid om datastromen die via de kabel lopen, te onderscheppen en onderzoeken. Dit wordt ook wel onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG) genoemd. Hiervoor is toestemming vereist van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en een rechtmatigheidsoordeel van de onafhankelijke toetsingscommissie (TIB).

Het is niet uitgesloten dat tijdens deze onderzoeksopdrachtgerichte interceptie ook, onbedoeld, gegevens over gezondheid worden verzameld. Deze gegevens worden direct vernietigd, tenzij gelijk blijkt dat deze gegevens onvermijdelijk zijn in aanvulling op andere gegevens die reeds verzameld zijn in het kader van het inschatten van een ernstige dreiging.

Uitwisselen van informatie met andere landen

Omdat bedreigingen voor de nationale veiligheid vaak internationaal zijn, is ook een internationale aanpak nodig. De Wiv 2017 geeft criteria over wanneer de AIVD mag samenwerken met collega-diensten en hoever de samenwerking gaat. Bijvoorbeeld als het gaat om het uitwisselen van gegevens. Zo mag de AIVD een collega-dienst geen gegevens verstrekken als dit de Nederlandse belangen schaadt.

De AIVD mag met collega-diensten ook 'ongeëvalueerde gegevens' delen. Juist omdat we dan niet precies weten wat wij aan een collega-dienst verstrekken, zijn hier in de wet extra waarborgen ingebouwd. Dit zijn er vier 'sloten op de deur'.

1. Alleen rechtmatig verkregen informatie kan worden gedeeld. De verstrekking van die informatie moet noodzakelijk en geoorloofd zijn in het kader van de wettelijke taakuitvoering van de buitenlandse dienst of ter ondersteuning daarvan.
2. Nederland deelt deze gegevens alleen met betrouwbare collega-diensten die aan bepaalde criteria voldoen en positief uit de zogenoemde wegingsnotities zijn gekomen. In deze wegingsnotities is een aantal criteria opgenomen:
   • de democratische inbedding van die dienst in dat land;
   • de naleving van de mensenrechten door het land;
   • de professionaliteit en betrouwbaarheid van die dienst;
   • de wettelijke bevoegdheden en mogelijkheden van die dienst, inclusief het toezicht daarop;
   • de mate waarop de dienst zijn gegevens beschermt.
3. Dit soort gegevens wordt alleen gedeeld na toestemming van de minister.
4. De Commissie van Toezicht (CTIVD) houdt toezicht op de uitwisseling van de gegevens en zij moet direct geïnformeerd worden.

Toezicht op gegevensverwerking

Behalve dat de minister en de eerdergenoemde onafhankelijke toetsingscommissie TIB vooraf toestemming moeten geven voor de inzet van alle bijzondere bevoegdheden, zoals onderzoeksopdrachtgerichte interceptie, is er ook toezicht achteraf door de CTIVD.

De onafhankelijke CTIVD controleert het werk van de AIVD op rechtmatigheid en zorgvuldigheid. Hierbij kan de CTIVD ook controleren of de AIVD niet ten onrechte medische gegevens heeft verwerkt.

De CTIVD heeft altijd onbelemmerd toegang tot alle systemen van de AIVD en mag met alle medewerkers spreken. De CTIVD rapporteert aan de Tweede Kamer en de rapporten zijn (deels) openbaar.

Ga naar het vraag- en antwoordoverzicht.