Naar aanleiding van: 'gebruik van ambtsberichten in strafzaken'
In artikelen in NRC Handelsblad over rechtszaken tegen jihadisten wordt gesteld dat in het strafdossier vaak 'geheime ambtsberichten' van de AIVD zitten.
Openbare AIVD-informatie
Waar de meeste informatie van de AIVD geheim is en niet gedeeld mag worden volgens de wet, is een ambtsbericht juist een van de weinige manieren om informatie openlijk te delen.
Ambtsberichten in het strafdossier zijn nooit geheime, maar juist openbare stukken. De stukken in het strafdossier zijn voor de verdachte, de rechter en de zaaksofficier van justitie hetzelfde. Het strafprocesrecht kent namelijk geen geheime informatie. Dat is in strijd met het beginsel ‘equality of arms’, gelijkheid van wapens.
Informatie over strafbare feiten kan naar OM via ambtsbericht
De AIVD kan een ambtsbericht aan het Openbaar Ministerie uitbrengen als informatie waarover de AIVD beschikt, van belang is voor de opsporing of vervolging van (zware) strafbare feiten. Bijvoorbeeld als uit een onderzoek blijkt dat iemand van plan is een aanslag te plegen.
De AIVD kan zelf niet opsporen en vervolgen. Die taak ligt bij de politie en het OM. De informatie wordt in de vorm van een brief aan het Openbaar Ministerie verstrekt: het ambtsbericht.
Bron van AIVD-informatie verplicht geheim
Een ambtsbericht bevat de gegevens van de persoon of organisatie waar het bericht betrekking op heeft en gegevens met betrekking tot het vermoedelijke strafbare feit dat geconstateerd is.
Hoe de AIVD aan die informatie is gekomen, is geheim. Daarbij is te denken aan informatie van een telefoontap of van een bron die dat heeft gemeld.
De AIVD mag van de wet niet naar buiten brengen hoe hij aan zijn informatie komt in verband met bronbescherming.
LOvJ heeft inzage, als waarborg voor gerechtvaardigd onderzoek
Voordat een ambtsbericht wordt uitgebracht, kan een speciale functionaris van het OM, de Landelijk Officier van Justitie Terrorismebestrijding (LOvJ) als enige wél kennisnemen van de informatie die ten grondslag ligt aan het ambtsbericht.
Dat is in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten als waarborg opgenomen, omdat het OM de afweging moet kunnen maken of de informatie betrouwbaar genoeg is om een strafrechtelijk onderzoek te starten. De LOvJ kan daarover ook ondervraagd worden bij een zitting.
Ook kunnen AIVD-medewerkers tijdens het onderzoek gehoord worden. Zowel de LOvJ als de AIVD zijn daarbij gehouden aan een geheimhoudingsplicht.
Ambtsbericht start van onderzoek OM, dat zelf feiten in zaak verzamelt
Het OM start op basis van het ambtsbericht het eigen onderzoek om te kijken of iemand strafrechtelijk vervolgd kan worden. Het ambtsbericht komt altijd als open processtuk in het strafdossier.
In de rubriek ‘Naar aanleiding van’ geeft de AIVD algemene duiding bij gebeurtenissen of berichten in de media die te maken hebben met het werk van de dienst.