Wordt AIVD-informatie ook in strafzaken gebruikt?
AIVD-informatie is maar deels te gebruiken in strafzaken. Wij doen onderzoek naar dreigingen voor de nationale veiligheid en richten ons niet op misdrijven. Die dreigingen zijn bijvoorbeeld spionage, extremisme of terrorisme.
Onderzoek voordat strafbaar feit is begaan
Omdat het hier om zaken gaat die ernstige gevolgen voor de nationale veiligheid van Nederland kunnen hebben, is er een instantie - de AIVD dus - die al een onderzoek mag instellen, voordat eventueel iets strabaars is gedaan.
Het komt natuurlijk voor dat een persoon die wij in onderzoek hebben een strafbaar feit begaat, bijvoorbeeld wanneer hij daadwerkelijk staatsgeheime informatie wil stelen of voorbereidingen treft voor een (terroristische) aanslag.
Op zo’n moment kunnen wij een ambtsbericht uitbrengen aan het Openbaar Ministerie dat daarop een eigen strafrechtelijk onderzoek start. Wij doen zelf geen opsporingsonderzoek.
Openbaarheid van bewijs
In een strafzaak is het essentieel dat bewijs openbaar is. Zo kunnen de rechter en de beklaagde de feiten toetsen die het OM aandraagt.
De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) staat ons niet toe om bekend te maken hoe wij precies aan onze informatie komen. Wij moeten onze bronnen geheim houden (bronbescherming ) en kunnen het OM dus ook niet alles vertellen wat wij weten.
Daarom is een ambtsbericht vaak slechts een korte mededeling en is AIVD-informatie maar beperkt bruikbaar in een rechtszaak. Het vormt meestal alleen een startpunt voor een onderzoek.
Het komt dan ook voor dat wij zeker weten dat iemand zich met terrorisme bezighoudt, dat wij vanwege de bronbescherming niet alle informatie openbaar kunnen maken, en dat het OM het bewijs juridisch niet rondkrijgt.
Het is mogelijk dat de rechter in een strafzaak iemand dan uiteindelijk (gedeeltelijk) vrijspreekt wegens gebrek aan bewijs. Hoe frustrerend dat soms ook lijkt, voor ons is het belangrijkste dat wij een terroristische daad hebben voorkomen.
Insteek AIVD-onderzoek anders dan OM
De insteek van de onderzoeken bij justitie is ook anders dan bij ons. Het Openbaar Ministerie doet aan opsporing: het verzamelt informatie om betrokkenheid bij een misdrijf - meestal achteraf - te kunnen bewijzen.
De AIVD doet inlichtingenonderzoek: het verzamelen van informatie om - vooraf - de bedoelingen van iemand, een organisatie of een land te onderkennen.
Ga terug naar het vraag- en antwoordoverzicht.