De -I- in de naam AIVD staat voor ‘inlichtingendienst'. Een inlichtingendienst probeert te achterhalen wat van belang is voor het buitenlandbeleid en de nationale veiligheid van het eigen land, ook als andere landen, organisaties en personen dit verborgen willen houden.
Wat wil de AIVD over andere landen weten?
Op verzoek van de regering onderzoeken wij bepaalde landen en organisaties. Deze geven hun werkelijke bedoelingen en plannen nauwelijks prijs via gebruikelijke wegen als het nationale politieke proces, de media en internationale diplomatie. Om achter hun echte agenda te komen, is meer nodig. Daarvoor kunnen wij inlichtingenmiddelen inzetten.
Wij bieden de Nederlandse regering dus toegang tot informatie die zij niet op een andere wijze kan verkrijgen. Dat worden politieke inlichtingen genoemd. Dat is informatie die de overheid helpt bij het bepalen van haar standpunt in internationaal beleid en bij onderhandelingen. Eigen inlichtingen zijn cruciaal voor het bepalen van het regeringsbeleid en de eigen politieke positie.
Kennis over plannen en mogelijkheden van andere landen geeft de Nederlandse overheid de kans hierop in te spelen. Zo vergaren wij inlichtingen over specifieke landen, regio's (bijvoorbeeld de Arabische regio) en thema's (bijvoorbeeld massavernietigingswapens). Naar welke landen de AIVD precies onderzoek doet, is geheim.
Wat de regering belangrijk vindt om te weten, wordt vastgelegd in de Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen en Veiligheid. Daarop baseert de AIVD zijn jaarlijkse prioriteiten.
'De machtsverhoudingen in de wereld veranderen en Nederland moet daarop kunnen anticiperen.'
Waarom is onderzoek naar andere landen nodig?
Het is van belang om over eigen inlichtingen te beschikken, ook om afwegingen te kunnen maken over bijvoorbeeld steun of deelname aan internationale missies in conflictgebieden. Het is niet wenselijk om afhankelijk te zijn van de informatie van andere landen. De Nederlandse regering moet een eigen afweging kunnen maken op basis van de duiding door een inlichtingendienst.
De machtsverhoudingen in de wereld veranderen en Nederland moet daarop anticiperen. Landen als China, Rusland, Brazilië en India zijn in opkomst, zowel op economisch gebied als politiek. Dat zorgt voor andere verhoudingen en heeft gevolgen voor de beschikbaarheid van grondstoffen, energievoorziening, voedselzekerheid en watervoorziening.
Ook de instabiliteit in de Arabische wereld kan effect hebben op de energievoorziening, en op de politieke belangen van ons land. Daarom is het nodig dat de overheid hier onafhankelijk van andere landen inzicht in kan krijgen.
Inlichtingentaak van de AIVD maakt Nederland diplomatiek interessant
Nederland is een gelijkwaardiger gesprekspartner voor andere landen omdat het zelf inlichtingen vergaart en samenwerkt met buitenlandse inlichtingendiensten.
Alle belangrijke spelers op het wereldtoneel beschikken naast een veiligheidsdienst over een eigen inlichtingendienst. Zij zien inlichtingenvergaring als een belang voor de nationale veiligheid en, specifieker, als een essentieel onderdeel van of zelfs instrument voor hun buitenlandbeleid.
Internationale verdragen scheppen verplichtingen voor Nederland
Nederland heeft zich bovendien geschaard achter internationale verdragen en doelstellingen om de internationale rechtsorde te handhaven, bijvoorbeeld op het gebied van de terugdringing van massavernietigingswapens. Ook hierbij wordt van ons land een zelfstandige inlichtingenpositie verwacht.
Daarnaast kan een inlichtingendienst fungeren als backchannel. Als via diplomatieke weg geen toegang te krijgen is tot het gezag in een bepaald land, of als er geen vertegenwoordiger gestationeerd is, dan kan een inlichtingendienst die rol vervullen.
'De AIVD mag bijzondere bevoegdheden inzetten om achter de werkelijke beweegredenen van personen, organisaties en landen te komen.'
Mag de AIVD ook bijzondere inlichtingenmiddelen inzetten in het buitenland?
Om goed zicht te krijgen op de intenties van landen, organisaties en personen, is het volgen van openbare bronnen niet voldoende. Wij mogen bijzondere inlichtingenmiddelen inzetten om achter de werkelijke beweegredenen van personen, organisaties en landen te komen. Wij mogen dus bijvoorbeeld communicatie van een buitenlandse regeringsleider onderscheppen.
Heeft een gecombineerde veiligheids- en inlichtingendienst meerwaarde?
De combinatie van een veiligheidsdienst en een inlichtingendienst, zoals bij de AIVD, maakt een dienst slagvaardig in het beschermen van de nationale veiligheid. In veel landen zijn de veiligheidsdienst, die zich richt op de binnenlandse veiligheid, en de inlichtingendienst, die zich richt op het vergaren van inlichtingen in en over andere landen, gescheiden.
Het combineren van veiligheidsinlichtingen en politieke inlichtingen, zeker in deze tijd waarin de wereld door globalisering steeds kleiner wordt, leidt tot integrale, betere analyses. Binnenlandse en buitenlandse veiligheid zijn steeds nauwer met elkaar verweven.
De taak om onderzoek te doen naar andere landen staat in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 in art 8, lid 2d. Daarom heet deze taak ook wel de d-taak, of inlichtingentaak.
Ga terug naar het overzicht van alle onderwerpen.