Naar aanleiding van: ‘ondersteuning OM door AIVD’
Mag de AIVD het Openbaar Ministerie (OM) ondersteunen bij zijn werk of leidt dat tot een vermenging van taken?
Gebruik van expertise
In een recente zaak bij de rechtbank Rotterdam bevestigde de rechter dat het OM de AIVD mag vragen om technische ondersteuning, bijvoorbeeld wanneer wij over technische apparatuur beschikken die het OM niet heeft.
In deze zaak wilde justitie toegang krijgen tot een smartphone om berichten te kunnen lezen, maar had zelf niet de middelen om deze van de telefoon te halen. Hierop stuurde de officier van justitie een verzoek aan de AIVD.
Officier van justitie is verantwoordelijk
De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) en het Wetboek van Strafvordering, die leidend zijn voor het werk van respectievelijk de AIVD en justitie, staan ondersteuning op deze manier toe. Het gaat puur om de technische expertise. Net zoals een psychiater iets over de mentale gezondheid van een persoon kan zeggen. Het daadwerkelijke onderzoek gebeurt onder verantwoordelijkheid van de officier van justitie.
In de rechtszaak hoeven wij niet te vermelden hoe wij die ondersteuning precies leveren. Daarmee zouden wij namelijk onze werkwijze bekendmaken, die volgens de wet geheim moet blijven. Dat hoeft het Openbaar Ministerie zelf in zijn werk overigens ook niet altijd.
Onderscheid opsporings- en inlichtingenonderzoek
Justitie en de AIVD hebben ieder hun eigen taak binnen de rechtsstaat. Justitie richt zich op de opsporing van misdrijven, doorgaans nadat iets heeft plaatsgevonden. De AIVD onderzoekt dreigingen die de nationale veiligheid raken.
AIVD richt zich niet op strafbare feiten
Als wij informatie krijgen die van belang is voor de opsporing of vervolging van (zware) strafbare feiten, kunnen wij hierover het OM informeren via een ambtsbericht. Bijvoorbeeld als uit een onderzoek blijkt dat iemand van plan is een aanslag te plegen. Het OM kan hierop actie ondernemen en een eigen strafrechtelijk onderzoek beginnen.
Toen de genoemde zaak speelde waarin de rechtbank uitspraak deed, was de Wiv 2002 nog van kracht (artikel 63, eerste lid). Ook met de huidige Wiv 2017 is deze ondersteuning door de AIVD op verzoek van het bevoegde gezag mogelijk. Namelijk op basis van artikel 95, eerste lid.
In de rubriek ‘Naar aanleiding van’ geven wij algemene duiding bij gebeurtenissen of berichten in de media die te maken hebben met het werk van de dienst.