Veiligheidsbevordering en vitale sectoren
De AIVD brengt in het kader van Veiligheidsbevordering vooral dreigingen in beeld voor sectoren en processen die van vitaal belang zijn voor Nederland.
Voorbeelden van vitale processen en sectoren zijn de energiesectoren, ICT/telecom, burgerluchtvaart en de financiële sector. Wij houden bij of deze processen en branches te maken krijgen met dreigingen vanuit onze aandachtsgebieden.
Burgerluchtvaart
De overheid en het bedrijfsleven hebben belang bij het bieden van een veilige en stabiele omgeving voor de burgerluchtvaart. Terroristen hebben in het verleden vliegtuigen gekaapt, laten exploderen en als wapen ingezet. Sindsdien gelden strenge beveiligingsmaatregelen voor passagiers, bemanning en ander luchtvaartpersoneel.
De burgerluchtvaart blijft desalniettemin een interessant doelwit voor kwaadwillenden. Alertheid van personeel in deze sector op afwijkende situaties en dreigende ontwikkelingen blijft van doorlopend belang voor de veiligheid.
Energie
Het is lastig om voor te stellen dat de thermostaat het plotseling niet doet, er geen stroom meer uit het stopcontact komt om telefoons en laptops op te laden en er bij tankstations nergens brandstof beschikbaar is. Toch zijn dit geen ondenkbare scenario's.
Uitval van gas en elektriciteit zou de moderne maatschappij vrijwel direct ontwrichten en wordt dan ook gezien als een risico voor de nationale veiligheid. Dit komt mede doordat andere vitale aanbieders voor een groot deel afhankelijk zijn van gas, elektriciteit en olie.
Om diverse vormen van dreiging het hoofd te kunnen bieden en daarmee de leveringszekerheid van energie te garanderen, onderhoudt de overheid, waaronder de AIVD, contact met vitale organisaties in de energiesector.
ICT/telecom
Een gehele of zelfs maar gedeeltelijke uitval van vitale spraak, internet- of datadiensten: het zijn voorstelbare risico’s met grote economische en maatschappelijke gevolgen.
Deze sector is onder meer kwetsbaar op het gebied van interceptie, omdat andere landen data kunnen onderscheppen. Ook bestaat een risico op buitenlandse inmenging bij overnames en uitbesteding van werkzaamheden die betrekking hebben op de (digitale) infrastructuur.
De ICT/telecombranche is voortdurend in ontwikkeling, waardoor in deze sector ook de kernbelangen en kwetsbaarheden snel kunnen veranderen. Bovendien is ICT/telecom onderdeel van het proces voor veel andere vitale sectoren.
Daarom is het belangrijk dat de overheid, waaronder de AIVD, deze ontwikkelingen op de voet volgt en mogelijke risico's duidt. Dit gebeurt in overleg met vitale ICT- en telecombedrijven.
Financiële sector
De dagelijkse boodschappen probleemloos afrekenen met contactloos betalen, hoogwaardig betalingsverkeer tussen banken en de handel in effecten: drie voorbeelden van financiële diensten die zorgen voor een adequaat functionerend financieel stelsel, maar die wel dagelijks onder druk staan.
Kwaadwillenden kunnen dit soort processen verstoren om de sector in diskrediet te brengen, bijvoorbeeld door digitale aanvallen uit te voeren, transactiemogelijkheden te ondermijnen en afgeschermde klantgegevens te achterhalen.
Financiële organisaties werken samen met de overheid, waaronder de AIVD, om de integriteit en continuïteit van de financiële sector te bewaken en eventuele risico's terug te dringen.
Scheepvaart
Nederland heeft een aantal havens die in open verbinding staan naar zee. Havens of bedrijven die zijn gevestigd in een havengebied kunnen te maken krijgen met terrorisme, extremisme en proliferatie. Kwaadwillenden kunnen met doelbewuste acties onder meer economische belangen schaden.
De haven van Rotterdam is bijvoorbeeld zowel op Europees als wereldwijd niveau een belangrijke speler in het logistieke proces van het doorvoeren en opslaan van goederen. Daarnaast is het een knooppunt waar verschillende sectoren en industrieën samenkomen.
Buitenlandse inlichtingendiensten kunnen via inlichtingenactiviteiten kennis, productiemiddelen en grondstoffen proberen te verkrijgen.
Het is belangrijk dat de overheid en ondernemingen alert blijven op afwijkende situaties en dreigende ontwikkelingen. Ook is waakzaamheid geboden wanneer belangrijke economische mainports in buitenlandse invloedssfeer terechtkomen.
Chemie
De Nederlandse chemische sector is omvangrijk en divers. Zowel grote multinationals als kleine gespecialiseerde ondernemingen maken hier deel van uit. Wat al deze bedrijven met elkaar gemeen hebben, is dat zij tijdens het productieproces met chemische stoffen werken. Dat gegeven maakt deze branche een potentieel doelwit voor terrorisme, extremisme, spionage, sabotage of proliferatie.
Denk aan een aanslag op een verwerkingsbedrijf van gevaarlijke afvalstoffen. Maar het kan kwaadwillenden ook te doen zijn om het vergaren van specifieke kennis over chemische stoffen, waarmee zij in het land van herkomst massavernietigingswapens kunnen ontwikkelen.
De overheid heeft een ondersteunende en adviserende rol bij het inventariseren en wegen van dreigingen, ontwikkelingen en andere trends in de chemische sector.
Nucleair
De AIVD waakt in deze branche voor dreigingen van terroristische organisaties of personen die nucleaire producten en grondstoffen willen gebruiken voor een aanslag (of de sector zelf als doelwit zien).
Daarnaast is het mogelijk dat (statelijke) actoren proberen kennis of materiaal uit Nederlandse nucleaire bedrijven of hun toeleveranciers te vergaren. Een ander aandachtspunt zijn staten die zich mogelijk bezighouden met of zich voorbereiden op digitale sabotage.
Mede op basis van onze informatie kunnen nucleaire bedrijven hun verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid nemen en de juiste beveiligingsmaatregelen treffen.
Openbaar vervoer
Miljoenen mensen maken er dagelijks gebruik van: het openbaar vervoer. Iedereen kan op elk moment in een trein, tram, bus of metro stappen.
Het Nederlandse ov heeft een open structuur en is daardoor een toegankelijke en gebruiksvriendelijke manier van reizen, maar blijft door beperkte instap- en bagagecontroles wel een gevoelig doelwit voor aanslagen.
De overheid, waaronder de AIVD, heeft een adviserende taak bij het in kaart brengen van dreigingen, ontwikkelingen en andere trends in het openbaar vervoer.
Overig
Ook bedrijven die niet onder een vitale sector vallen kunnen direct of indirect te maken krijgen met terrorisme, spionage, extremisme of proliferatie.
Kwaadwillenden richten zich niet altijd op een bedrijf of zijn klanten. Zij kunnen ook uit zijn op specifieke faciliteiten of diensten die het bedrijf aanbiedt, zoals unieke kennis of innovaties van wetenschappelijke instituten.
Informatiepunt voor kennisinstellingen
Het Rijksbrede Loket Kennisveiligheid ondersteunt sinds 2022 kennisinstellingen bij vragen over de kansen en risico's van (wetenschappelijke) samenwerking met een buitenlandse instelling of bedrijf.
Ga naar de website van de NCTV voor uitgebreide informatie over processen en sectoren die deel uitmaken van de Nederlandse vitale infrastructuur.
Of ga terug naar Veiligheidsbevordering.