De AIVD kan in zijn eigen systemen naar een specifieke persoon of instantie 'naslag doen' op verzoek van anderen. De aanvrager vraagt ons dan of wij over gegevens beschikken waaruit blijkt dat deze persoon of instantie eventueel een dreiging voor de nationale veiligheid vormt.
Naslag bij risico voor de nationale veiligheid
Wij mogen niet zomaar iedereen naslaan. Wie in aanmerking kan komen voor een naslag in de AIVD-systemen, hebben de minister-president, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de minister van Defensie vastgelegd in een speciale regeling.
Het gaat daarbij bijvoorbeeld om kandidaat-Kamerleden of om vreemdelingen die hier (tijdelijk) willen verblijven. Het kan ook gaan om een bedrijf dat wil samenwerken met een Nederlands bedrijf dat van belang is voor het ongestoord functioneren van de samenleving.
Het gaat kortom om personen en instanties die in een positie komen die een risico kan opleveren voor de nationale veiligheid. De categorieën staan in de tabel op deze pagina.
In de speciale regeling over deze taak van de AIVD is ook vastgelegd dat niet iedereen ons om naslag mag vragen. Dat zijn bepaalde functionarissen.
Welke voorwaarden gelden er voor naslag?
De minister van BZK bepaalt of de AIVD een naslag mag doen. Deze neemt in haar afweging de noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit van de naslag mee.
- We mogen pas naslag doen als er een risico is of ontstaat voor de nationale veiligheid en/of andere gewichtige belangen van de staat. (noodzakelijkheid)
- Het nadeel dat de onderzochte persoon of instantie van de naslag ondervindt, staat in verhouding tot het risico dat deze daadwerkelijk vormt. (proportionaliteit)
- De aanvrager heeft al zijn best gedaan om zelf informatie boven tafel te krijgen. (subsidiariteit)
Niet standaard een naslag
Voor personen in bepaalde categorieën volgt altijd een naslag. Dat geldt bijvoorbeeld voor kandidaat-bewindslieden (ministers en staatssecretarissen) op verzoek van de formateur of minister-president of burgemeesters op verzoek van de minister van BZK.
Voor kandidaat-Kamerleden, -leden van de provinciale staten en –gemeenteraadsleden kán bijvoorbeeld een naslag plaatsvinden. Dat gebeurt alleen als na onderzoek van de eigen politieke partij vermoedens blijven bestaan dat een kandidaat een risico voor de nationale veiligheid vormt. Zij richten dan een verzoek aan de minister van BZK.
Twee soorten screening: veiligheidsonderzoek en naslag
Naast deze naslag kennen wij nog een ander soort screening: het veiligheidsonderzoek.
Een veiligheidsonderzoek is meestal diepgravender en voeren wij uit naar mensen die een vertrouwensfunctie (gaan) vervullen. Dat is een functie die een minister heeft aangewezen waarmee iemand structureel schade kan toebrengen aan de nationale veiligheid.
Iedereen die een vertrouwensfunctie wil vervullen, krijgt een veiligheidsonderzoek. Denk daarbij aan mensen die staatsgeheimen of vertrouwelijke politie-informatie onder ogen krijgen, maar ook piloten of bagage-afhandelaars op een luchthaven.
De belangrijkste categorieën voor naslag zijn
| Om welke persoon of instantie gaat de naslag? | Wie mag om de naslag verzoeken? |
|---|---|
|
Formateur van een nieuwe kabinet of de minister-president van een zittend kabinet |
|
(Kandidaat-)leden van:
|
De partijvoorzitter van de betrokken partij |
|
Kandidaten voor het ambt van:
|
De minister van BZK of namens deze het hoofd van de afdeling politieke en bestuurlijke ambtsdragers van BZK |
| Potentiële leden van de Koninklijke familie | De minister-president of namens deze de secretaris-generaal van AZ |
| Kandidaat-voorzitters van de waterschappen |
De minister van I&W of namens deze de directeur-generaal Ruimte en water van I&W |
|
Personen die vanwege hun functie bij een vitale aanbieder of een in Nederland gevestigde internationale organisatie in een positie komen waarin zij de nationale veiligheid schade kunnen toebrengen |
De minister van J&V of de minister die het aangaat, de NCTV danwel degene die bevoegd is om de betreffende organisatie te vertegenwoordigen |
|
Bedrijven of organisaties die in een positie kunnen komen waarin zij de nationale veiligheid schade kunnen toebrengen. |
De minister van J&V, de NCTV, de minister van Economische Zaken en Klimaat, het hoofd van het Bureau Toetsing Investeringen, dan wel de minister die het aangaat, danwel degene die bevoegd is om de desbetreffende organisatie te vertegenwoordigen |
|
Vreemdelingen die in Nederland (willen) verblijven en die vermoedelijk een gevaar voor de nationale veiligheid vormen |
De minister van BZ, de minister van J&V of de staatssecretaris van J&V, of namens hen de Visadienst of de IND |
|
Personen die mogelijk geaccrediteerd worden als hoofd van een diplomatieke missie of consulaire post |
De minister van BZ, of namens deze de directie Protocol en gastlandzaken van BZ |
|
Personen en entiteiten voor wie (vermoedelijk) een (financieel) beperkende maatregel geldt of gaat gelden |
De minister van Financiën, de directie Financiële markten, of het Bureau Toetsing Investeringen, of de minister van BZ of de directie Veiligheidsbeleid, afdeling Terrorismebestrijding en Nationale veiligheid |
| Erkend referenten - status verleend door de Immigratie- en Naturalisatiedienst aan een organisatie waardoor het voor hen eenvoudiger is om kennismigranten in dienst te nemen | De minister van Justitie en Veiligheid dan wel de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, of de Immigratie- en Naturalisatiedienst |
Zie voor het totaal overzicht het document: Wijziging op de regeling naslag naar personen en organisaties op verzoek van anderen.